OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN DURAKLAMA DEVRİ

tarafından **EN_NİSA** Salı Nis. 10, 2012 11:38 pm

OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN DURAKLAMA DEVRİ

DURAKLAMANIN SEBEPLERİ

A- İÇ NEDENLER B- DIŞ NEDENLER

1)-Devlet idaresinin bozulması 1)-Devletin doğal sınırlarına ulaşması(Doğuda İran, Kuzeyde Rusya,Batıda Avusturya)

2)-Askeri teşkilatın bozulması 2)-Avrupa da merkezi krallıkların kurulması(Topun kullanılması,Feodalitenin çözülmesi)

3)-İlmiyenin(eğitimin) bozulması 3)-Avrupa da Rönesans ve Reform sonucu bilim ve tekniğin gelişmesi

4)-Maliyenin(Ekonomi) bozulması 4)-Avrupa'nın coğrafi keşiflerle zenginleşmesi(Altın ve gümüş Avrupa'yı zenginleştirdi)

5)-Toplum yapısının bozulması 5)-Coğrafi keşifler sonucu Osmanlı ticaret gelirlerinin azalması,Avrupa ki altının

çoğalmasıyla Akçenin değer kaybetmesi

A-İÇ NEDENLER

1)-DEVLET İDARESİNİN BOZULMASI(Merkez yönetiminin bozulmas)

a)- Kanuni'den sonra gelen Osmanlı padişahları devlet yönetiminden uzaklaşmışlardı, seferlere

katılmıyorlardı. Böylelikle sadrazamlar padişah adına devleti yönetmeye başladılar. Sokullu

Mehmet Paşanın yeteneği ve Köprülü Sülalesi'nin başarıları padişahları gölgede bırakmıştı.

b)- Kanunlara uyulmamış,saray kadınları,ocak ağaları ve ulema devlet işlerine karışınca devlet

yönetimi bozulmuştu.

c)- III. Mehmet'ten sonra şehzadelerin "SANCAĞA ÇIKMA" usulü kaldırılınca, Şehzadeler devlet

yönetiminde tecrübe kazanmaktan yoksun kaldılar. (Şehzadeler sarayda KAFES HAYATI yaşadılar.)

d)- Osmanlı Veraset sisteminin etkisi

OSMANLI VERASET SİSTEMİDEKİ DEĞİŞMELER:

* Osman ve Orhan Beyler zamanında ülke hükümdar ailesinin ortak malı idi.

* I.Murat'tan itibaren ülke sadece padişah ve oğullarının sayıldı.

* Fatih Sultan Mehmet en güçü olanın tahta geçme anlayışını getirdi. (Kardeş katliyle amaç

ülkenin birliğini sağlayarak bölünmesini önlemek ve en güçlü olanın başa geçmesini

sağlamaktı.)

* I. Ahmet(Duraklama Devri) döneminde yapılan değişiklikle Osmanlı Hanedanı içinde en yaşlı

ve akıllı olanın (EKBER ve ERŞED) padişah olması esası benimsendi.

2)-ASKERİ TEŞKİLATIN (SEYFİYENİN) BOZULMASI:

a)- Tımarların ( Dirlik topraklar) dağıtımındaki adaletsizlik Tımarlı ordusunun bozulmasına,

Tımarlı sipahilerin sayısının azalmasına, buna karşılık devletin daha fazla maaşlı

asker(kapıkulu) almasına sebep oldu.

AÇIKLAMA: Bu durum sadece ordunun bozulmasına değil, ekonomik, sosyal ve idari alanda bir çok

problemin doğmasına sebeb olmuştur.

b)- III. Murat'tan itibaren devşirme kanununa aykırı olarak yeniçeri ocağına asker alınmaya

başlanmış, maaşlı askerlerin artması devletin ulufe ve cülus bahsişlerini ödemede sıkıntı

çekmesine ve kapıkulu ocaklarının bozulmasına yol açmıştır.

AÇIKLAMA: Yeniçeri teşkilatında "OCAK DEVLET İÇİNDİR" ilkesi yerini "DEVLET OCAK İÇİNDİR"

ilkesine bırakmaya başlamıştır.

c)-Donanmanın başına denizcilikten anlamayan kişiler getirilmiş, donanma daha 16. yüzyılın ikinci

yarısından itibaren ihmal edilmeye başlanmıştır.

3)-İLMİYE(EĞİTİM) SINIFINDAKİ BOZULMALAR:

a)- İlmiye sınıfının bozulması, bu sınıfın denetimindeki adalet, eğitim ve belediye işlerinin de

bozulmasına yol açmıştır. Kadılar rüşvetsiz iş yapmamaya başlamıştır.

b)- Medreselerde okutulan pozitif bilimlerin ihmal edilmesi bilim ve teknik alanında Avrupa'nın

gerisinde kalınmasına sebep olmuştur.

c)- Rüşvet verenlerin, çocuk yaştaki kimselerin (beşik uleması) müderris olarak(profesör) atanması

medreselerde verilen eğitimin kalitesinin düşmesine neden olmuştur.

AÇIKLAMA: 17.Yüzyıl bilgini KATİP ÇELEBİ medreselerdeki bu durumu eserlerinde acı bir dille

anlatmaktadır.

4)- MALİYENİN(EKONOMİNİN) BOZULMASI:

a)- Osmanlı Devleti'nin en önemli gelir ve giderleri orduyla ilgiliydi. (Savaş ganimetleri, bağlı

devletlerden alınan vergiler, ordu ve donanmanın maaş ve masrafları)Ordu ve donanmanın

bozulması savaşların kaybedilmesine, ganimet elde edilmemesine, ordunun masraflarının daha da

artmasına, bağlı devletlerin vergilerini vermemesine neden oldu.Kısaca gelirler azalırken,

giderler arttı.

b)- Ulufe ve Cülus bahşişinin artması

ULUFE:Yeniçeri ve diğer kapıkulu askerine 3 ayda bir verilen maaş

AÇIKLAMA: Kapıkulu askerinin artması hazineden ödenen ulufe miktarının da artmasına sebep

olmuştur.

CÜLUS: Tahta çıkmak demektir. Padişahlar tahta geçtiklerinde kapıkulu askerlerine Cülus bahşişi

dağıtırlardı.

AÇIKLAMA: Duraklama ve gerileme dönemlerinde sık sık padişah değişikliği Cülus bahşişinin de sık

sık dağıtılmasına sebep olmuştur.

c)- Yeni ticaret yollarının bulunması(Ümit Burnu) ve kapitülasyonlar ticaret ve gümrük gelirlerinin

azalmasına sebep oldu.

d)- Avrupalıların Osmanlı piyasasına sürdükleri altın ve gümüş Osmanlı parasının değer kaybına neden

oldu.

5)- TOPLUM YAPISINDAKİ BOZULMALAR:

a)- Nüfusun artışı ile işsiz ve topraksız insanların ortaya çıkmıştır.

b)- Yönetim, ekonomi adaletteki bozulmalar Anadolu, Rumeli ve diğer eyaletlerde iç isyanların

çıkmasına neden olmuştur.

c)- Osmanlı toplumunun değişik din, mezhep ve uluslardan oluşması nedeniyle bu unsurlar merkezi

otoritenin bozulmasıyla dağılma eğilimi içine girmişlerdir.

DURAKLAMA DEVRİNDE OSMANLI DEVLETİNİN TOPRAK DURUMU NASILDI

* Duraklama devrinde toprak kaybı olmamakla birlikte, kayda değer bir toprak kazancı da

gerçekleşmemiştir.

* Yeni alınan yerler olmakla birlikte bu devirde yükselme devrindeki ilerleme hızı devam

ettirilememiştir.

DURAKLAMA DEVRİ

(1579-1699)

Sokullu Mehmet Paşa'nın 1579'da ölümünden, 1699 Karlofça antlaşmasına kadar geçen dönemdir. Bu dönemin

Padişahları sırasıyla:

III.Murat (1574-1595), III.Mehmet (1595-1603),

I.Ahmet (1603-1617), I.Mustafa (1617-1618),

II.Osman(Genç)(1618-1622), I.Mustafa (1622-1623),

IV.Murat (1623-1640), I.İbrahim (1640-1648),

IV.Mehmet (1648)-1687), II.Süleyman(1687-1691),

II.Ahmet (1691-1695) ve II.Mustafa (1695-1703)'dır.

Köprülüler Devri(1656-1683):

Padişah IV.Mehmet zamanında sırasıyla Köprülü Mehmet Paşa, Fazıl Ahmet Paşa, Fazıl Mustafa Paşa ve

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuştur.

DURAKLAMA DÖNEMİ İRAN, AVUSTURYA, LEHİSTAN VE VENEDİK İLİŞKİLERİ

OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ

HATIRLATMA: İlk Osmanlı-İran anlaşması AMASYA ANTLAŞMASI 1555 yılında Kanuni Sultan Süleyman zamanında

imzalanmıştı. Ancak bu anlaşma çok uzun sürmedi.

1)- 1577-1590 OSMANLI İRAN SAVAŞI (III. Murat Dönemi)

Sebebi: Şah II.İsmail'in Amasya Antlaşmasını bozarak,Anadolu halkını Osmanlılara karşı kışkırtması

Savaş : 1577'den 1589'a kadar süren savaş çeşitli aşamalarla gerçekleşti. MEŞALE SAVAŞI'nda

Osmanlılar kazandı. Ardından yapılan bir seferde Osmanlı ordusu Azerbeycan ve İran'a girdi.

Şah II.İsmail'in yerine geçen Şah Abbas barış istedi.

Sonucu: FERHAT PAŞA(1.İstanbul) ANTLAŞMASI imzalandı(1590)

Maddeleri: 1-Tebriz,Karabağ,Tiflis ve Nihavent Osmanlılarda kaldı.

2-Osmanlı Devleti sınırlarını doğuda Hazar Denizi'ne kadar genişletti.

NOT: Bu antlaşma Osmanlı Devletini doğuda en geniş sınırlarına ulaştıran antlaşmadır.

2)- 1603-1611 İRAN SAVAŞI(I.Ahmet Dönemi)

Sebebi: Osmanlı Devletinin Celali isyanları ile uğraşmasından ve Avusturya ile savaşmasından faydalanan

İran'ın saldırıya geçerek daha önce kaybettiği yerleri ele geçirmesi.

Sonucu: NASUH PAŞA (2.İstanbul)ANTLAŞMASI imzalandı.(1612)

Maddeleri: 1- Osmanlı Devleti Ferhat Paşa Antlaşması ile aldığı yerleri geri verecekti.

2- Buna karşı İran Osmanlıya her yıl 200 yük ipek vermeyi kabul etti.

3)- 1617-1618 İRAN SAVAŞI (I.Ahmet+I.Mustafa+II.Osman Dönemleri)

Sebebi: İran'ın vaat ettiği ipeği göndermemesi ve Osmanlı elçisini tutuklaması

Savaş : Osmanlı ordusu pusuya düştü.

Sonucu: SERAV ANTLAŞMASI imza edildi.(1618)

Maddeleri: 1- İranın vergisi 100 yük kumaşa indirildi.

2- Sınırlar Nasuh Paşa Antlaşmasına göre belirlendi.

4)- 1629-1639 İRAN SAVAŞLARI(IV.Murat Dönemi)

a)- Sebebi: Safeviler'in Bağdat'ı ele geçirmeleri.

Sonucu: Hüsrev Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Bağdat'ı kuşattı, fakat alamadı.

b)- REVAN SEFERİ (1635): IV. Murat'ın ilk seferidir.

Sebebi: İran'ın Osmanlı topraklarına saldırması ve IV.Muratın Anadolu'yu eşkiyalardan temizlemek

istemesi.

Sonucu: Revan alındı.

c)- BAĞDAT SEFERİ (1638):

Sebebi: İran'ın Revan'ı geri alması

Sefer : Sefer sırasında Anadolu'daki asiler ve eşkiyalar temizlendi. Bağdat alındı.

Sonucu: KASR-I ŞİRİN ANTLAŞMASI imzalandı.(1639)

Maddeleri:1- Bağdat ve Musul Osmanlılara kaldı.

2-Türk-İran sınırı bugünkü şekliyle çizildi

NOT: İran ile 150 yıllık savaşı sona erdiren bu Antlaşma bugünkü TÜRK-İRAN sınırını çizmiştir.

OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ

17. yüzyılda Ege adalarının büyük bir kısmı Osmanlı hakimiyetindeydi. Fakat Girit hala Venediklilerin

elindeydi. Sultan İbrahim'in padişahlığı döneminde 1645 Yılında adayı kuşatan Osmanlılar ile Venedik

donanması arasında çetin savaşlar yaşandı. Venedikliler 1648,1651 ve 1656 yıllarında Çanakkale Boğazını

ablukaya aldılar.Venedik Donanması İnebahtı'dan sonra ilk kez Osmanlı Donanmasını Çanakkale'de ağır bir

yenilgiye uğrattı.(IV.Mehmet Dönemi). IV.Mehmet Döneminde sadrazam olan Köprülü Fazıl Ahmet Paşa 1699'da

Girit adasını tümüyle almayı başardı.

OSMANLI-LEHİSTAN İLİŞKİLERİ

Lehistan(Polonya) Sokollu Mehmet Paşa zamanında Osmanlı himayesine alınmıştı. 1587'de Osmanlı

himayesinden çıkan Lehistan Erdel, Eflak ve Boğdan'ın iç işlerine karışınca II.Osman bu ülke üzerine

sefer düzenledi.

II.Osman(Genç Osman)'ın Leh Seferi: Yeniçerilerin itaatsizliği yüzünden başarılı olunamadı. Lehistan

ile HOTİN ANTLAŞMASI imzalandı(1621)

Maddeleri:

1- Hotin Kalesi Osmanlılarda kaldı,

2- Lehistan eskiden olduğu gibi Kırım hanlığına vergi verecekti.

IV.Mehmet'in Leh seferi: Lehistan'ın Osmanlı'ya bağlı Kazaklara saldırması üzerine padişah

IV.Mehmet sefer düzenledi. Sonuçta BUCAŞ ANTLAŞMASI imzalandı(1672).

Maddeleri:

1- Podolya Osmanlılarda kaldı.

2- Ukrayna Kazaklara verildi.

3- Lehistan Kırım Hanlığına vergiye devam edecekti.

NOT: Bu antlaşma Osmanlı Devleti'nin Batı'da son toprak kazandığı antlaşmadır. Bu Antlaşmayla Osmanlı

Devleti Batı'daki EN GENİŞ sınırlarına ulaşmıştır.

OSMANLI-RUSYA İLİŞKİLERİ

Çehrin Seferi: IV. Mehmet Döneminde Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Rusların Dinyeper

Kazaklarının elindeki Ukrayna'ya saldırması üzere ÇEHRİN seferine çıkarak, Çehrin

kalesini ele geçirdi.(1678)

Ardından Rusların isteği ile 1681 yılında Ruslarla İLK BARIŞ ANTLAŞMASI imzalandı.

OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ

HATIRLATMA: Kanuni Sultan Süleyman Macaristan ve Orta Avrupa hakimiyeti yüzünden Avusturya Kralı

Ferdinand üzerine seferler düzenlemiş, 1529'da Viyana'yı kuşatmış, 1532'de Almanya seferini

yapmış, 1533 yılında da Avusturya ile İSTANBUL ANTLAŞMASI'nı imzalamıştı. Bu antlaşmaya

göre;

Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına eşit olacak ve Avusturya elinde

tuttuğu Macar topraklarına karşılık Osmanlı Devletine vergi verecekti. Sonraki yıllarda

Kanuni 1566 yılında ölümüne dek çeşitli defalar Avusturya üzerine gitmişti.

AÇIKLAMA: Duraklama döneminde Osmanlı Devleti'nin en çok savaştığı ülke Avusturya'dır. Bu dönemde

Avusturya ile yapılan savaşlar ve sonuçları şunlardır:

DURAKLAMA DÖNEMİ OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞLARI

1)- 1593-1606 SAVAŞLARI (III.Murat, III.Mehmet ve I.Ahmet Dönemleri:

Nedeni: Avusturya'nın Osmanlı kuvvetlerine saldırması ve vergilerini ödemekten vazgeçmesi.

Savaşlar: III. Murat zamanında Osmanlı kuvvetleri SISKA'da yenildi.

Savaş III.Murat'tan sonra yerine geçen III. Mehmet döneminde de devam etti. III.Mehmet

bizzat ordunun başında sefere çıkarak EĞRİ KALESİ'ni aldı. Bu yüzden III. Mehmet'e "Eğri

Fatihi" ünvanı verildi. Haçova Meydan Savaşı'nda III. Mehmet Avusturya Ordusunu ağır bir

yenilgiye uğrattı.

NOT: Haçova meydan Savaşı Osmanlı tarihinde zaferle sonuçlanan SON büyük meydan savaşıdır.

1600 yılında Osmanlı Devleti KANİJE KALESİ'ni aldı. Kale komutanlığına bırakılan TİRYAKİ HASAN

PAŞA kaleyi kuşatan Ferdinand'ı az bir kuvvetle yenilgiye uğrattı.

III.Mehmetten sonra padişah olan I.Ahmet zamanında da savaş devam etti. Osmanlılar ESTERGON

kalesini aldı.Avusturya'nın isteği üzerine ZİTVATOROK ANTLAŞMASI imzalandı.(1606)

Zitvatorok Antlaşması(1606):

1- Savaş sırasında alınan Eğri, Kanije ve Estergon kaleleri Osmanlılarda kalacak.

2- Avusturya artık Osmanlı'ya yıllık vergi vermeyecek, bir defaya mahsus savaş tazminatı

verecek.

3- Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı padişahına eşit sayılacak.

NOT: Kanuni Döneminde Avusturya ile imzalanan İstanbul Antlaşmasında Avusturya kralı

Osmanlı sadrazamına denk sayılmıştı ve vergiye bağlanmıştı. Zitvatorok Antlaşması

Osmanlı Devletinin Orta Avrupa'daki üstünlüğünü kaybetmeye başladığını göstermektedir.

2)- 1658-1664 SAVAŞLARI(IV.Mehmet Dönemi)

Nedeni : Erdel, Eflak ve Boğdan Beyliklerinin Avusturya'nın kışkırtmasıyla Osmanlı Devleti'ne

karşı isyan etmeleri.

Sonuçlar: Köprülü Mehmet Paşa isyanları bastırdı.Köprülü Fazıl Ahmet Paşa Uyvar kalesini fethetti.

Avusturya'nın isteği üzerine VASVAR ANTLAŞMASI imzalandı.(1664)

Vasvar Antlaşması(1664):

1- Uyvar kalesi Osmanlılarda kalacak

2- Erdel Osmanlı Devletine bağlı kalacak

3- Avusturya savaş tazminatı ödeyecek.

3)- II.VİYANA KUŞATMASI (IV.Mehmet Dönemi) 1683

Sebepleri: Avusturya'ya bağlı olan Macarların ayaklanarak Osmanlıdan yardım istemeleri, Merzifonlu

Kara Mustafa Paşa'nın şöhret kazanma isteği.

Kuşatma ve Savaş: Avusturya'nın yardım istemesi üzerine papanın teşvikiyle bir haçlı ittifakı

kurulmaya çalışıldı. Lehistan Osmanlılara karşı Avusturya ile ittifak yaptı.Merzifonlu

şehri kuşattı, fakat alamadı.Kuşatmanın uzun sürmesi düşmana vakit kazandırdı.Kırım

Kuvvetleri Viyana'ya yardıma gelen Lehistan kuvvetlerini durdurmakta gereken gayreti

göstermediler. Osmanlı Ordusu Avusturya ve Lehistan kuvvetleri arasında kalarak ağır bir

yenilgiye uğradı. Dağılan kuvvetleriyle Belgrad'a çekilen Merzifonlu IV.Mehmet'in emriyle

idam edildi.

Sonuçları: Batıda Türklerin yenilebileceği ve Avrupa'dan atılabileceği düşüncesi doğdu.Avrupa

devletleri KUTSAL İTTİFAK adı verilen bir haçlı birliği oluşturdular. Böylece türklerin

SAKARYA SAVAŞI'na kadar sürecek bir geri çekilme süreci başlamış oldu.

KUTSAL İTTİFAK DEVLETLERİ: Bunlar Avusturya,Rusya,Lehistan,Venedik ve Malta'dır.

SAVAŞ: Kutsal ittifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki savaşlar yaklaşık 16 yıl sürdü.

(1683-1699) (Bu arada IV.Mehmet yeniçerilerin isyanıyla tahttan indirildi. Yerine sırasıyla

II. Süleyman, II.Ahmet ve II.Mustafa padişah oldular.) Zor durumda kalan Osmanlı Devleti barış

istemek zorunda kaldı. Karlofça antlaşması imzalandı.(1699)

KARLOFÇA ANTLAŞMASI(1699):

Avusturya'ya ¦¦¦> Banat ve Temeşvar hariç bütün Macaristan ve Erdel Beyliği

Venedik'e ¦¦¦¦¦¦> Mora ve dalmaçya kıyıları

Lehistan'a ¦¦¦¦¦> Podolya ve Ukrayna verildi.

Rusya ile ateşkes imzalandı, peşinden 1700 yılında İSTANBUL ANTLAŞMASI imzalandı.Buna göre;

Azak Kalesi Rusya'ya verildi, Ruslar İstanbul'da elçi bulundurabileceklerdi.

KARLOFÇA'NIN ÖNEMİ:

a)- Karlofça Osmanlının toprak kaybettiği ilk antlaşmadır

b)- Bu antlaşma ile Osmanlı'nın Orta Avrupa'daki egemenliği sona ermiştir.

c)- Osmanlı Devleti "Gerileme dönemi"ne girmiştir.

d)- Ayrıca İstanbul antlaşmasında Rusların Azak kalesini almaları onların Karadeniz'e inmelerini

sağlamıştır.

DURAKLAMA DEVRİNDE İÇ İSYANLAR

17. yüzyılda uzayıp giden Avusturya ve İran ile savaşlar devleti uğraştırıyordu. Osmanlı Devleti'ni

uğraştıran bir başka konu da iç isyanlardı.

İSYANLAR

1)-İstanbul İsyanları 2)- Taşra İsyanları

a)-Celali İsyanları b)- Eyalet İsyanları

1)- İSTANBUL İSYANLARI: Bu isyanlar İstanbul'daki Kapıkulu Ocakları (özellikleri yeniçeri ve sipahiler)

tarafından çıkarılan isyanlardır. Bu ayaklanmalara zaman zaman halk ve ulema sınıfı da katılmıştır.

Sebepleri:

* Devşirme sisteminin bozulması

* Devlet yönetiminin bozulması (iktidara gelmek isteyen vezirler, saray entrikaları)

* Ulufe ve cüluslerin zamanında verilmemesi veya ayarı bozuk parayla verilmesi.

NOT: Askeri isyanların başlangıcı Fatih dönemine kadar gider.Duraklama Dönemindeki

isyanların en önemlileri III.Murat, II.Osman, IV.Murat ve IV.Mehmet zamanlarında çıkanlardır.

III.Murat Döneminde(1574-1595); ulufelerin ayarı bozuk para ile ödenmesi üzerine yeniçeriler

ayaklanarak, isteklerine kavuşmuşlardır.

Genç Osman Döneminde(1618-1622); yeniçeriler II.Osman'ın Yeniçeri Ocağını kaldırmak istediğini

anlayarak ayaklanmışlar ve Padişahı tahttan indirerek Yedikule zindanlarında boğarak öldürmüşlerdir.

(1622)

NOT: II.Osman bir isyan sonucu öldürülen ilk padişahtır. Bu olay Yeniçerilerin

devlet içindeki gücünü artırmıştır.

IV.Murat Döneminde(1623-1640); İki kez saraya yürüyen Yeniçeriler padişahın gözü önünde sadrazamı

öldürdüler.

IV.Mehmet Döneminde(1648-1687): Haremağaları ve saray kadınlarının devlet işlerine karışmasına kızan

sipahiler ayaklandı. Padişahtan 30 kadar devlet adamını istediler. İstekleri kabul edildi.Bu

kişilerin cesetleri Sultan Ahmet Meydanında Çınara asıldı. Bu yüzden bu olaya VAKA-İ VAKVAKİYYE

(Çınar Vakası) denir.(1656)

IV. Mehmet Yeniçeriler tarafından bir başka ayaklanma sonucu tahttan indirilmiştir.(1687)

2)- TAŞRA İSYANLARI: İstanbul dışında meydana gelen isyanlardır.

a)- CELALİ İSYANLARI: Anadolu'da meydana gelen isyan ve karışıklıklara "Celali İsyanları" denilmiştir.

Celali kelimesi Yavuz döneminde Yozgat ve çevresinde ayaklanan "Bozoklu Celal" adından gelir.

Başlıca Celali İsyanları: Karayazıcı, Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Katırcıoğlu, Abaza Mehmet Paşa,

Tavil Ahmet, Gürcü Nebi, Deli Hasan, isyanlarıdır.

Celali İsyanlarının Sebepleri:

* Devlet yönetiminin bozulması

* Ekonominin bozulması ve vergilerin artması

* Taşrada bulunan yöneticilerin, kadıların ve askerlerin halka olumsuz davranışları

* Özellikle beylerbeyi ve sancak beylerinin devşirme kökenli olması nedeniyle Türk halkıyla

gereken duygusal bağları kuramamaları.

Celali İsyanlarının Sonuçları: Bu isyanlar bazen taviz verilerek, bazen de şiddet kullanılarak

bastırılmışlardır. Ancak isyanlar sonucu Anadolu'da dirlik ve düzen bozulmuş, ekonomik hayat

felce uğramıştır.

b)- EYALET İSYANLARI: Yemen, Bağdat, Kırım, Eflak, Boğdan ve Erdel'de meydana gelen isyanlardır.

Sebepleri:

* Devlet otoritesinin zayıflamasıyla eyaletlerdeki yerel yöneticilerin devletten ayrılma

istekleri,

* Yöneticilerin olumsuz tutum ve davranışlarına halkın tepki göstermesi

NOT: Bu isyanları Fransız ihtilalinden sonra başlayan "Milliyetçilik" hareketleriyle karıştırmamak

gerekir. Çünkü bu dönemde MİLLİ DEVLET kurma fikri ortaya çıkmamıştır.

DURAKLAMA DEVRİ ISLAHAT HAREKETLERİ(17.yüzyıl)

Osmanlı Devlet Adamlarının Islahat Yapmak İstemelerinin Nedenleri:

Osmanlı Devletinin savaşlarda eskisi gibi etkili olamaması, devlet otoritesinin zayıflaması sonucu, sık

sık isyanların baş göstermesi, ekonomik durumun bozulması gibi nedenlerle Osmanlı devlet adamları

ıslahat yapma gereği duydular.

ISLAHAT YAPAN PADİŞAHLAR:

II.Osman(Genç Osman)(1618-1622): Ulema sınıfının yetkisini azaltarak, padişahın zamana göre yasaları

koyabilme gücünü artırmak istedi.Bunların siyasetle uğraşmalarını ve devleti zayıflatmalarını önlemek

istedi. Kapıkulu Ocağını kaldırarak yerine Anadolu ve Suriye'deki Türklerden oluşan "milli bir ordu"

kurmak ve yönetimi devşirmelerin etkisinden kurtarmak için başkenti tamamen Türk olan Anadoluda bir

şehre taşımayı düşündü. Ancak niyetlerini farkeden yeniçeriler tarafından tahttan indirilerek öldürüldü.

IV.Murat(1623-1640): 12 yaşındayken tahta geçti. İktidarının ilk yıllarında yönetim saray kadınlarının

ve Valide Kösem Sultan'ın elindeydi. 22 yaşına geldiğinde otoritesini sağlayabildi. Şu ıslahatları

yaptı:

* Yeniçerileri itaat altına aldı.

* İsyanlar ve isyancılarla şiddetle mücadele etti.

* İçki, tütün, meyhane ve gece sokağa çıkma yasağı uygulayarak asayişi sağladı.

* Harcamaları kısıtlayarak, maliyeyi düzeltmeye çalıştı.

* Devlet adamlarından neler yapılması gerektiğini bildiren raporlar vermelerini istedi.

NOT: Bu konuda KOÇİ BEY sunduğu raporunda devletin gerileme nedenlerini ve bunların çözüm yollarını

göstermiştir

ISLAHAT YAPAN SADRAZAMLAR:

Kuyucu Murat Paşa : I. Ahmet dönemi Sadrazamıdır. İsyanları şiddet ve baskı kullanarak bastırmıştır.

Tarhuncu Ahmet Paşa: IV.Mehmet Dönemi sadrazamıdır. Maliyeyi düzeltmeye çalıştı.(Öldürüldü)

Köprülüler Devri : IV.Mehmet Devrinde Köprülüler soyundan Köprülü Mehmet Paşa,Fazıl Ahmet Paşa,Fazıl

Mustafa Paşa ve Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuşlardır. Köprülü

soyundan sadrazam olan ilk kişi Köprülü Mehmet Paşa'dır. Köprülü Mehmet Paşa

kendisinden önceki sadrazamların sonlarını çok iyi bildiği için padişaha bazı

şartlar ileri aşağıdaki koşullarla sadrazam olmayı kabul etmiştir:

a) Saray devlet işlerine karışmayacak

b) Devlet memurluklarına istediği kişileri atayabilecek.

c) Kendisi hakkında bir şikayet olursa, savunması alınmadan görevden alınmayacak.

NOT: Köprülü Mehmet Paşa'nın amacı istediklerini yapabileceği bir ortam hazırlamaktır. Köprülü

Mehmet Paşa ŞARTLI sadrazam olan İLK kişidir.

NOT: Köprülüler ordu ve maliyeyi düzeltmeye çalışmışlardır.

DURAKLAMA DEVRİ(17.YÜZYIL) ISLAHATLARININ GENEL KARAKTERİ VE SONUÇLARI:

1)- Bu yüzyılda isyanlar şiddet ve baskı ile önlenmeye çalışıldı.

2)- Devlet yapısında KÖKLÜ değişimler yapılamadı. Yapılmak istenenler de çıkar çevreleri tarafından

engellendi.

3)- Geçici olarak iyi sonuçlar verse bile KALICI sonuçlar doğurmadı.

4)- Ayrıca Avrupa Devletleri Osmanlı Devleti'nin toparlanmasına izin vermediler.